طی دو سال گذشته موارد اعدام علنی در ایران افزایش کم سابقه ای داشته است
رئیس قوه قضائیه ایران با صدور بخشنامه ای اعدام در ملأ عام را ممنوع و اجرای آن را منوط به موافقت شخصی خود و آن هم تنها در صورت "ضرورتهای اجتماعی" کرده است.
در این بخشنامه، انتشار عکس و تصاویر مربوط به اعدام در رسانه ها نیز ممنوع شده است.
این بخشنامه در شرایطی صادر می شود که طی دو سال گذشته اعدام در ملأ عام به شکل کم سابقه ای در ایران افزایش یافته و از طریق رسانه ها گزارش شده است.
این گزارشها در خارج از ایران بازتاب گسترده ای یافته و معمولاً واکنشهای انتقادآمیز نهادهای مدافع حقوق بشر و گاه، دولتها و سازمانهای بین المللی را به همراه داشته است.
مجامع بین المللی و در صدر آنها، شورای حقوق بشر سازمان ملل متحد، سالهاست حکومت ایران را ناقض حقوق بشر معرفی می کنند و این موضعگیریها در روابط دولتهای غربی با ایران آثار منفی داشته است.
اینکه حکومت ایران با آگاهی نسبت به رویکرد حقوق بشری غرب، رسماً و علناً موارد روزافزون اعدام را به اطلاع جهانیان رسانده و بیش از گذشته بر اجرای علنی آن پای فشرده، از دید ناظران نوعی بی اعتنائی عمدی و آگاهانه نسبت به وجهه بین المللی ایران در زمینه حقوق بشر به شمار می رود.
بدین ترتیب، شاید بتوان تصمیم رئیس قوه قضائیه ایران در محدود و متوقف کردن اعدامهای علنی را تلاشی برای بهبود وجهه بین المللی این کشور به حساب آورد.
صدور حکم اعدام و اجرای علنی یا غیرعلنی آن بستگی به تصمیم مقامات قضائی دارد اما کاهش آمار اعدام و محدودشدن اجرای علنی آن در زمان ریاست جمهوری محمد خاتمی که با روی کارآمدن محمود احمدی نژاد روند معکوس به خود گرفت، نشان می دهد که سیاستهای دولت در تصمیم گیریهای مقامات قضائی بی تأثیر نیست.
بهبود وجهه بین المللی ایران در سیاست خارجی محمد خاتمی اهمیت اساسی داشت، حال آنکه محمود احمدی نژاد، ایستادگی در برابر غرب و بی اعتنائی به انتقادهای جوامع غربی را سرلوحه سیاست خارجی خود قرار داده است.
اما به صورت رسمی، انگیزه رئیس قوه قضائیه از توقف اعدامهای علنی، نه بهبود علنی، بلکه جنبه های اجتماعی و به طور اخص، جلوگیری از تنش روانی در جامعه، بويژه کودکان و نوجوانان اعلام شده است.
اجرای علنی مجازاتها به جای آنکه به کاهش جرم بینجامد، آمار ارتکاب به جرائم را بالا برد و از سوی دیگر، بازتاب منفی بین المللی به همراه داشت
محمد سیف زاده، وکیل دادگستری و عضو کانون مدافعان حقوق بشر
سخنگوی قوه قضائیه ایران در تشریح تصمیم رئیس قوه قضائیه، تلویحاً رسانه ها را در "ایجاد تنش روانی در جامعه" از طریق نحوه پوشش خبری به اجرای مجازات اعدام مقصر دانسته است.
این در حالی است که مخالفت اغلب جرمشناسان و جامعه شناسان با اجرای علنی اعدام و آثار سوء آن بر جامعه، یافته تازه ای نیست.
محمد سیف زاده، وکیل دادگستری و عضو کانون مدافعان حقوق بشر، می گوید که علت رایج شدن اعدامهای علنی در ایران غلبه تفکر ارعاب و ارهاب (ایجاد ترس و وحشت) در زمینه مجازاتها، یعنی پایین آوردن آمار جرائم از طریق اجرای اعدام در ملآ عام است.
آقای سیف زاده در گفتگو با بی بی سی به تصویب قانونی در سال 1352 در ایران اشاره می کند که بر اساس آن، مجازات با هدف ارعاب و هراس آفرینی ممنوع شده و پس از آن نیز در قانون اساسی جمهوری اسلامی، هدف از مجازات، اصلاح مجرمان بیان شده است.
وی می گوید که با وجود صراحت قانون اساسی، در ایران تفکر ارهاب در مجازات حاکم شد اما اجرای علنی مجازاتها به جای آنکه به کاهش جرم بینجامد، آمار ارتکاب به جرائم را بالا برد و از سوی دیگر، بازتاب منفی بین المللی به همراه داشت.
به گفته محمد سیف زاده، محمود هاشمی شاهرودی از زمانی که ریاست قوه قضائیه ایران را در دوره ریاست جمهوری محمد خاتمی به دست گرفت، تصمیمهایی در زمینه اجرای مجازاتها گرفت که عوامل علمی در آنها در نظر گرفته شده بود و اکنون به نظر می رسد این عوامل بتدریج بیشتر در نظر گرفته می شود.
آقای سیف زاده ابراز امیدواری می کند که تصمیم آقای شاهرودی در متوقف کردن اعدام در ملأ عام بر اساس بررسیهای کارشناسی صورت گرفته باشد.
مجازات اعدام در قوانین ایران برگرفته از شرع اسلام است که در اعدام مرتکبان قتل عمد، در صورتی که خانواده قربانی حاضر به بخشیدن قاتل نباشند، صراحت دارد و کتاب آسمانی مسلمانان اعدام قاتل را برای جامعه حیاتبخش می داند: "ان فی القصاص حیوة".
اما شرع اسلام اصراری بر اجرای اعدام در ملأ عام ندارد.
نکته دیگر اینکه، رئیس قوه قضائیه ایران در سالهای پیش طی بخشنامه ای قضات را از اجرای مجازات سنگسار که یکی دیگر از دلائل انتقاد مدافعان حقوق بشر از ایران است، برحذر داشته بود اما با وجود این بخشنامه همچنان مواردی از اجرای این مجازات گزارش شد.
چنین سابقه ای، تردیدهایی نیز در مورد توقف اعدامهای علنی در ایران ایجاد می کند.
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر